یک ساعت پس از مرگ چه اتفاقی برای بدن می‌افتد؟

تصور مردم از اتفاقات پس از مرگ، بیشتر مبتنی‌بر فیلم‌های سینمایی و تلویزیونی است؛ اما در واقعیت، یک ساعت پس از مرگ برای بدن چه اتفاقی می‌افتد؟

به‌طورکلی، موضوع مرگ خوشایند نیست؛ با‌این‌حال، درک بیشتر مردم از مرگ حاصل تماشای آن در فیلم‌ها است. در این رسانه‌ها، خصوصاً در فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی که برای مخاطبان خانوادگی ساخته می‌شود، مرگ معمولاً سریع اتفاق می‌افتد و قهرمان به آدم‌های بد داستان شلیک می‌کند و آن‌ها مانند عروسک پارچه‌ای به زمین می‌افتند.

در جاهای دیگر، مثلاً در کمدی‌های سیاهی مانند «آخر هفته در برنی» اجساد تا چند روز به‌شکل اولیه خود می‌مانند و می‌توان آن‌ها را جا‌به‌جا کرد. حال در واقعیت، بعد از مرگ چه اتفاقاتی در بدن خواهد افتاد؟

با گذشت یک ساعت از مرگ، ماهیچه‌ها کاملاً شُل می‌شوند تا جایی که پوست آویزان می‌شود و برخی از استخوان‌ها مشهودتر می‌شوند. در افرادی که پوست روشن‌تری دارند، پوست احتمالاً رنگ‌پریده‌تر به‌نظر خواهد رسید؛ زیرا پمپاژ خون متوقف می‌شود. مردمک‌ها نیز گشاد می‌شوند. اگر درون بدن مدفوع یا ادراری وجود داشته باشد، خارج می‌شود.

جمود نعشی در نتیجه‌ی توقف عملکرد سیستم تنفسی رخ می‌دهد

بسیاری از مردم می‌دانند بدن پس از مرگ فرایندی معروف به «ریگور مورتیس» یا «جمود نعشی» را می‌گذراند که در آن بدن سفت و بی‌حرکت می‌شود؛ اما ریگور مورتیس اولین فرایندی نیست که در بدن پس از مرگ اتفاق می‌افتد. درواقع، ریگور مورتیس چند ساعت بعد و پس از فرایندهایی معروف به «الگور مورتیس» و «لیوور مورتیس» اتفاق می‌افتد که هرکدام ممکن است در عرض یک ساعت پس از مرگ شروع شوند.

اتولیز

سلول‌های بدن بلافاصله پس از مرگ در فرایندی به نام اتولیز قرار می‌گیرند؛ پدیده‌ای سلولی که در چند دقیقه تمام ارگانیسم‌های مرده را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. چه چیزی مانع از تجزیه‌شدن بدن انسان زنده می‌شود؟ پاسخ گردش خون است که به سلول‌های بدن اکسیژن می‌رساند و آن‌ها را فعال و سالم نگه می‌دارد.

وقتی در لحظه‌ی مرگ نفس‌کشیدن فرد متوقف می‌شود، ازطریق خون اکسیژنی به سلول‌ها رسانده نمی‌شود و ساختارهای آن‌ها شروع به فروپاشی می‌کنند. غشاهای سلولی که معمولاً در طول زندگی محکم هستند، از هم می‌پاشند و آنزیم‌های سلولی ‌هیدرولیزکننده بیرون می‌ریزند. آنزیم‌ها تخریب مواد سلولی اطراف خود را شروع و فرایند طولانی تجزیه را در سطحی آغاز می‌کنند که با چشم غیرمسلح مشاهده‌کردنی نیست.

الگور مورتیس و لیوور مورتیس

از میان فرایندهای متعددی که بدن ممکن است یک ساعت پس ار مرگ متحمل شود، الگور مورتیس است که بیشتر مردم احتمالاً درباره‌ی آن اطلاعاتی دارند. الگور مورتیس در زبان لاتین به‌معنای «مرگ سرد» و به‌زبان ساده فرایندی است که در جریان آن دمای بدن مُرده کاهش پیدا می‌کند و از دمای متوسط بدن انسان زنده به دمای محیط اطراف خود می‌رسد.

مدتی پس از مرگ خون تحت‌تأثیر گرانش عمل می‌کند و در عروق خونی نزدیک زمین جمع می‌شود

بسته به عوامل مختلف، لیوور مورتیس ممکن است ۳۰ دقیقه پس از مرگ هم اتفاق افتد؛ گرچه معمولاً پس از حدود یک تا سه ساعت پس از مرگ مشاهده‌شدنی است. در جریان لیوور مورتیس که خون گردشش متوقف شده است، تحت‌تأثیر گرانش عمل می‌کند؛ به‌طوری‌که قسمت‌های بالاتر بدن را ترک می‌کند و در عروق خونی نزدیک به زمین جمع می‌شود. این امر باعث کبودی بخش‌هایی از بدن می‌شود که نزدیک زمین قرار دارند.

درحالی‌که الگور مورتیس و لیوور مورتیس می‌توانند هم‌زمان رخ دهند، ارتباط مستقیمی باهم ندارند و این احتمال بیشتر است که الگور مورتیس زودتر از لیوور مورتیس شروع شود.

ریگور مورتیس چه زمانی رخ می‌دهد؟

جمود نعشی درنتیجه‌ی توقف عملکرد سیستم تنفسی رخ می‌دهد. سیستم تنفسی اکسیژن را به عضلات بدن می‌رساند و آدنوزین‌تری‌فسفات ایجاد می‌کند و به فیبرهای عضلانی اجازه حرکت می‌دهد. در مدت کوتاهی پس از مرگ، عضلات هنوز حالت انعطاف‌پذیر خود را دارند؛ اما پس از پایان تنفس، اسیدها و عناصری مانند کلسیم بافت‌های عضلانی را پر و آن‌ها را سفت و بدن را وارد حالت فلجی می‌کنند.

ریگور مورتیس معمولاً بین سه تا چهار ساعت پس از مرگ شروع می‌شود و ۱۲ ساعت روی کل بدن تأثیر می‌گذارد و اگر بدن در سردخانه قرار نداشته باشد، حدود سه روز طول می‌کشد تا سفتی فروکش کند و جسد برای دفن یا سوزاندن آماده شود.

الگور مورتیس و لیوور مورتیس در‌مقایسه‌با ریگور مورتیس در چه زمانی رخ می‌دهند و آیا می‌توانند هم‌پوشانی داشته باشند؟ چنین فرایندهایی در مدت چندین ساعت اتفاق می‌افتند و افت دما و کبودشدن بخش‌های پایین بدن ممکن است با شروع ریگورمورتیس ادامه پیدا کند. این دو فرایند همراه با اتولیز نشانگر شروع فرایند تجزیه هستند که اولین گام به‌سمت فروپاشی جسد و درنهایت استخوان‌ماندگی است.